Protocollen en richtlijnen
Landelijk zijn er door de beroepsgroep van verloskundigen (KNOV), gynaecologen (NVOG) en kinderartsen (NVK) protocollen en richtlijnen opgesteld. Op regionaal niveau kan aan die protocollen en richtlijnen een eigen invulling worden gegeven. Dit afstemmen van richtlijnen en protocollen wordt gedaan binnen een verloskundig samenwerkingsverband (VSV).
In onze regio (Beveland, Walcheren en Schouwen-Duiveland) werken we in ‘VSV Zeeland’ met alle eerstelijns verloskundigenpraktijken, de gynaecologen en kinderartsen van het ADRZ en een aantal grotere kraamzorgcentra samen. We bekijken protocollen kritisch, stemmen deze af op de populatie en mogelijkheden van zorgverlening in onze regio en ontwikkelen nieuwe protocollen. De protocollen zijn dus veelal multidisciplinair opgesteld.
Een protocol is een handvat waarmee onze zorgverlening vorm krijgt. Het geeft een advies over de optimale zorgverlening, zoals we die als zorgverleners willen geven. Dat betekent dat protocollen niet specifiek zijn afgestemd op een individu, maar een algemeen karakter hebben.
Eed van Hippocrates
Als verloskundigen leggen we bij ons afstuderen een eed af: de Eed van Hippocrates. Hierop beloven of zweren wij ons hieraan te houden tijdens ons werk als verloskundige.
“Ik zweer dat ik de verloskundig zo goed als ik kan zal uitoefenen, ten dienste van mijn medemens. Ik stel het belang van de cliënt voorop en eerbiedig haar opvattingen. Ik zal aan de cliënt geen schade doen. Ik luister en zal haar goed inlichten. Ik zal geheim houden wat mij is toevertrouwd. Ik zal de verloskundige kennis van mijzelf en anderen bevorderen. Ik erken de grenzen van mijn mogelijkheden. Ik zal mij open en toetsbaar opstellen en ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving. Ik zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen. Ik maak geen misbruik van mijn verloskundige kennis, ook niet onder druk. Ik zal zo het beroep van verloskundige in ere houden.”
Afwijken van een protocol of richtlijn
De twee bovengenoemde punten zijn goed om je te realiseren wanneer we samen gaan kijken naar wensen en mogelijkheden buiten de lijnen van een protocol of richtlijn. Hoe dat in zijn werk gaat, lees je hieronder.
Op het moment dat een protocol van toepassing is, zullen wij je counselen hierover. We zullen je uitleggen wat er precies in beschreven staat, wat de achtergrond is van het protocol en wat er precies aan jou geadviseerd wordt. Daarmee weet jij op dat moment wat vanuit het VSV het geadviseerde beleid is. Als je het fijn vindt krijg je het protocol mee om op je gemak nog eens door te nemen.
Na de counseling over de inhoud en achtergrond van het protocol is de keuze aan jou: je kunt kiezen het advies vanuit het protocol te volgen, je kunt verder met ons in gesprek wanneer je daar nog twijfels of vragen over hebt óf je besluit af te willen wijken van (een deel van) het protocol.
Leidraad voor zorgvragen buiten de VIL
Wanneer je besluit dat je het protocol niet wilt volgen, gaat automatisch de leidraad ‘zorgvragen buiten de VIL’ in werking.* Het volgen van deze leidraad zorgt ervoor dat we serieus en respectvol omgaan met de vraag die je als zwangere hebt. Het geeft houvast voor het voeren van verdiepende gesprekken en maakt duidelijk welke rechten en plichten zowel de zorgverlener als de zwangere hebben. De kernpunten uit deze leidraad luiden als volgt:
- Neem de wensen van de zwangere serieus en toon respect hiervoor.
- Breng de wensen en verschillen in visie samen met de zwangere duidelijk in kaart; onderzoek de reden van de afwijkende zorgvraag en ga na of zij over voldoende en juiste informatie beschikt.
- Zoek naar een acceptabele oplossing voor zwangere en zorgverlener. Bied de zwangere alternatieven aan. Probeer consensus te vinden zonder te oordelen.
- Betrek zo nodig andere verloskundige zorgverleners uit de 1e of 2e lijn, ga gezamenlijk het gesprek aan.
- Bespreek, indien het niet volgen van het geadviseerde beleid belangrijke consequenties heeft voor
de zorgverlening, de casus met de zorgverleners die mogelijk tijdens de bevalling bij de vrouw betrokken zullen zijn. Doe dit anoniem als toestemming van de zwangere ontbreekt. - Documenteer zorgvuldig en betrek de zwangere (en haar partner) in uw documentatie: documenteer haar opvattingen en wensen, uw adviezen en tegemoetkomingen, alsmede persisterende discussiepunten.
- Zet ‘uw deur open’ en houd deze open: de zwangere blijft welkom in het geval van problemen of bij
verandering van mening. - U bent verantwoordelijk voor een zorgvuldige procedure en correcte wijze van handelen, niet voor de uiteindelijke uitkomst.
- In het geval u niet tot overeenstemming komt, bespreek dan een ‘vangnet’, zodat veiligheid voor zwangere en zorgverleners zo goed mogelijk geborgd zijn.
- Uiteindelijk beslist de zwangere nadat zij uw advies heeft gehoord.
Delen van je keuze
Hoewel de leidraad ruimte open houdt voor het al dan niet op de hoogte brengen van andere zorgverleners, zullen wij je vragen of we jouw keuze voor afwijken van het protocol mogen delen met de 2e lijn; de gynaecologen. Dit gebeurt in veel gevallen telefonisch, tijdens een MDO (multidisciplinair overleg). Er wordt dan een dossier aangemaakt en daarin wordt jouw keuze vastgelegd.
Soms kan het zijn dat wij je vragen om naast onze informatie ook nog de informatie vanuit de 2e lijn te ontvangen. Hiermee zorgen we er, als verloskundige zorgverleners, met elkaar voor dat we zeker weten dat jij beschikt over alle informatie om je keuze ook daarop te kunnen baseren. We kunnen zo als team laagdrempelig overleg hebben, indien nodig. Desgewenst zijn wij aanwezig bij dit gesprek. Na dit gesprek worden jouw wensen en de gemaakte afspraken vastgelegd. Ook heb je daarna natuurlijk nog altijd de ruimte om je keuze aan te passen.
Mocht je ervoor kiezen om niet met de 2e lijn in gesprek te willen, dan kan het zijn dat wij je anoniem overleggen, zoals de leidraad adviseert. Wij bespreken dan de inhoud van jouw situatie, maar geven geen persoonsgegevens door. Op deze manier kunnen wij ervoor zorgen dat, wanneer we toch de 2e lijn nodig hebben, er een open communicatie kan blijven bestaan. Ook kunnen wij op die manier even sparren met een collega en controleren of we alle informatie hebben gegeven.
Verantwoordelijkheid
De uiteindelijke keuze die je maakt is altijd aan jou. Jouw beleving, ervaring en gevoel zullen hier een rol in spelen. Onze rol zit hem in het juist en volledig informeren en het volgen en bewaken van het goede proces. Wij zijn er verantwoordelijk voor dat jij de kennis hebt die nodig is om een goede keuze te maken. De verantwoordelijkheid voor de uiteindelijke keuze en uitkomst draag je zelf.
Onze grenzen
Wanneer een zorgvraag buiten onze grenzen gaat, zullen we dit met jou bespreken. Mochten we er met elkaar niet uitkomen, dan kan het zijn dat we met jou samen op zoek gaan naar een zorgverlener die wel deze zorg wilt geven. We dragen dan de zorg in de zwangerschap of tijdens de bevalling over aan een collega die zich er veilig en bekwaam bij voelt. Dat is niet erg, dat is wat ons betreft zelfs heel belangrijk.
Dezelfde uitkomst nastreven
Weet dat álle verloskundige zorgverleners en álle zwangeren dezelfde uitkomst nastreven: een gezonde moeder en een gezond kind. De weg erheen is voor iedereen anders, evenals een ‘goede’ uitkomst. Wat de één als veilig beschouwt, voelt voor de ander misschien onveilig en waar de één vaart op gevoel, doet de ander dat op ratio. Deze verschillen is wat de verloskundige zorg zo uniek en uitdagend maakt.
Samen
Met jou samen zoeken wij graag mee naar de weg die het beste bij jou past. Waar jij en wij ons allebei veilig en vertrouwd bij voelen.
*VIL staat voor Verloskundigen Indicatie Lijst. In de VIL staan allerlei medische situaties beschreven met daarbij het advies wie deze zorg zou moeten verlenen: de 1e lijn, de 2e lijn of een combinatie van deze twee.